کمبود ید یکی از شدیدترین و مهمترین آندمیهای جهانی دوران ما محسوب می شود. اختلالات ناشی از کمبود ید در زمره مهمترین مسائل بهداشتی ـ درمانی کشور بوده و برنامه کنترل و پیشگیری از بروز این اختلالات از جمله تولید و توزیع نمک یددار از سال 1368 به مرحله اجرا درآمده است. به منظور پایش برنامه کشوری مبارزه با کمبود ید در سال 1375 ، این بررسی در دانش آموزان 8 تا 10 ساله استان همدان انجام شد.

          طی یک بررسی توصیفی ـ مقطعی از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد 1300 دانش آموز ( به تعداد مساوی دختر و پسر) از نظر شیوع گواتر از طریق معاینه بالینی ، اندازه گیری T4 , T3 و TSH سرم به روش رادیوایمیونواسی و جذب (T3RU) T3 و نمونه ادرار برای اندازه گیری ید ادرار به روش هضم مورد بررسی قرار گرفتند.

          میانگین T3 , T4 و TSH سرم به ترتیب mg/dl 2±6/9 ، ng/dl 31±165 و mIu/ml 7/0±7/1 بود. تفاوتی بین آنها در دو جنس و بین دانش آموزان شهری و روستایی وجود نداشت. 6 نفر T4 بالاتر از mg/dl 5/12 داشتند ، میانه دفع ادراری ید در جمعیت مورد مطالعه mg/dl 36 بوده که در 89% موارد بیشتر از mg/dl 10 بود. ید ادرار کمتر از
mg/dl 5 در 4% موارد وجود داشت. فراوانی کلی گواتر در استان 86% بوده که به ترتیب در دختران و پسران 91% و 78% بود.

          یافته های این بررسی نشان می دهد که 7 سال پس از شروع یدرسانی و 2 سال پس از آنکه بیش از نیمی از جمعیت استان از نمک یددار استفاده کرده اند ، ید ادرار در گروه سنی 8 تا 10 ساله استان همدان به حد مطلوب سازمان جهانی بهداشت رسیده است. اما با توجه به اینکه هنوز 86% از جمعیت مورد مطالعه مبتلا به گواتر هستند ، این استان در سال 1375 از نظر گواتر هیپرآندمیک محسوب می شود.