|
|
علمی پژوهان، جلد ۲۲، شماره ۱، صفحات ۰-۰
|
|
|
| عنوان فارسی |
تبیین متغیرهای روان‌شناختی مؤثر بر رفتارهای حامی محیط‌زیست در دانش‌آموزان ابتدایی شهر قزوین: کاربرد تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده |
|
| چکیده فارسی مقاله |
سابقه و هدف: دانش‌آموزان با تغییر عقاید زیست‌محیطی، تقویت مسئولیت پذیری و خودکارآمدی می توانند نقش مؤثری در حفاظت از محیط‌زیست داشته باشند. استفاده از مدل های تغییر رفتار رویکردی معقول برای شناسایی متغیرهای مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی و ضرورتی انکارناپذیر قبل از طراحی مداخلات آموزشی است. هدف مطالعه‌ی کنونی تعیین متغیرهای مؤثر بر رفتارهای حامی محیط‌زیست در دانش‌آموزان مدارس ابتدایی شهر قزوین با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی‌شده (TPB) بود.
مواد و روش ها: با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای، ۱۸۴ نفر از دانش‌آموزان پنجم و ششم دوره‌ی دوم ابتدایی مدارس دولتی شهر قزوین در مطالعه‌ای توصیفی‌مقطعی (Cross-Sectional Study) در سال ۱۴۰۱ شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها پرسش‌نامه‌ی خودگزارشی شامل اطلاعات دموگرافیک، پرسش‌نامه‌ی آگاهی، پرسش‌نامه‌ی ۲۰سؤالی ثبت رفتارهای حامی محیط‌زیست و خرده‌مقیاسه ای TPB بود. داده ها با استفاده از نرم‌افزار لیزرل ۸/۸۰ و آزمون های آماری کای‌اسکوئر، تی مستقل، آنالیز واریانس یک‌طرفه، هم‌بستگی پیرسون و آنالیز مسیری در سطح کمتر از ۰/۰۵ آنالیز شدند.
یافته‌ها: وضعیت رفتارهایی مانند تذکر درباره‌ی مسائل زیست‌محیطی، کنترل میزان دمای محیط، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و نحوه‌ی تماشای برنامههای تلویزیونی نامناسب بود. قویترین ضرایب هم‌بستگی بین آگاهی و نگرش (۰/۰۵>P، ۰/۶۷۵=r) و ضعیفترین بین هنجارهای انتزاعی و رفتار (۰/۰۱>P، ۰/۲۳۵=r) گزارش شد. همچنین، کنترل رفتاری درک‌شده (۰/۰۵>P، ۰/۴۹=β) و نگرش (۰/۰۵>P، ۰/۳۱=β) مهمترین سازههای تأثیرگذار بر قصد بودند و به‌ترتیب، ۶۶/۷ و ۲۸/۵ درصد از واریانس قصد و رفتارهای حامی محیط‌زیست را سازههای TPB توصیف کردند.
نتیجه‌گیری: تئوری TPB چهارچوب نظری منطقی و مناسبی در راستای درک و ارزیابی متغیرهای روان‌شناختی مؤثر بر رفتارهای حامی محیط‌زیست در دانش‌آموزان محسوب میشود و تمرکز بر سازههای نگرش و کنترل رفتاری درک‌شده در طراحی مداخلات آموزشی به‌منظور تشویق رفتارهای زیست‌محیطی در دانش‌آموزان توصیه میشود. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
دانش‌آموزان، خودکارآمدی، آگاهی، هنجارهای اجتماعی، بازیافت، اکوسیستم |
|
| عنوان انگلیسی |
Explaining the Psychological Variables Effective on Pro-Environmental Behavior in the Elementary School Students at Qazvin City: Application of the Theory of Planned Behavior |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Background and Objectives: Students can play an effective role in protecting the environment by changing environment-related beliefs and strengthening responsibility and self-efficacy. The use of behavior change models is a reasonable approach to identifying psychological factors effective on pro-environmental behavior (and is an undeniable necessity before designing cognitive-behavioral interventions. The current study aimed to determine the variables affecting pro-environmental behaviors in elementary school students in Qazvin City using the theory of planned behavior (TPB).
Materials and Methods: Using a multi-stage sampling method, 184 fifth- and sixth-grade students of public elementary schools participated in a cross-sectional study in 2022-2023. The data collection tool was a self-report questionnaire including demographic information, a knowledge scale, and a 20-item questionnaire to assess pro-environmental behaviors and TPB-related subscales. The data were analyzed using LISREL 8.80 software and statistical tests, such as the Chi-square test, independent T-test, one-way ANOVA, Pearson correlation, and path analysis at a significant level of less than 0.05.
Results: The status of some behaviors, such as warning about environmental issues, controlling the ambient temperature, using public transportation, and the pattern of watching TV programs were inappropriate. The strongest correlation coefficient was reported between knowledge and attitude (r=0.675, P<0.05) and the weakest between subjective norms and behavior (r=0.235, P<0.01). Moreover, perceived behavioral control (β=0.49, P<0.05) and attitude (β=0.31, P<0.05) formed the most important constructs affecting intention, and 66.7% and 28.5% of the variance of pro-environmental intentions and behaviors was explained by TPB, respectively.
Conclusion: The TPB is considered a suitable and logical theoretical framework for understanding and evaluating psychological variables effective on pro-environmental behavior in students. It is recommended to focus on attitude and perceived behavioral control in designing educational interventions to encourage pro-environmental behaviors. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
Ecosystem, Knowledge, Recycling, Self-efficacy, Social norms, Students |
|
| نویسندگان مقاله |
مهناز ابراهیمی | Mahnaz Ebrahimi
Student Research Committee, Faculty of Health, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
کمیته‌ی تحقیقات دانشجویی، دانشکده‌ی بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
عیسی محمدی زیدی | Isa Mohammadi Zeidi
Social Determinants of Health Research Center, Non-communicable Disease Prevention Institute, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی تعیین‌کننده‌ی سلامت، پژوهشکده‌ی پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
محمدرضا ملکی | Mohammad Reza Maleki
Department of Pediatrics, School of Medicine, Children Growth Research Center, Research Institute for Prevention Non-Communicable Diseases, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
گروه کودکان، مرکز تحقیقات رشد کودکان، پژوهشکده‌ی پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
بنفشه محمدی زیدی | Banafsheh Mohammadi Zeidi
Nursing and Midwifery Department, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran
گروه پرستاری و مامایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، مازندران، ایران
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://psj.umsha.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1210-1&slc_lang=fa&sid=1 |
| فایل مقاله |
فایلی برای مقاله ذخیره نشده است |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
علوم بهداشتی |
| نوع مقاله منتشر شده |
مقاله پژوهشی |
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|